Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth - Gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar n ôl oedran, rhyw a blwyddyn

Defnyddir Llawfer safonol yn y tabl hwn: [a] = cyfartaledd, [t] = cyfanswm, [u] = dibynadwyedd isel.

Gwerthoedd data	Disgrifiad o’r data	Sgiliau Cymraeg	Oedran	Rhyw	Blwyddyn
187,500 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2012
189,500 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2012
189,300 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2012
193,500 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2011
188,700 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2011
185,100 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2011
183,600 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2011
182,400 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2010
183,100 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2010
184,100 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2010
179,600 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2010
180,800 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2009
182,800 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2009
187,300 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2009
191,600 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2009
188,600 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2008
188,700 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2008
186,300 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2008
186,200 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2008
189,300 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2007
188,800 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2007
193,500 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2007
195,900 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2007
195,500 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2006
196,000 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2006
193,600 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2006
192,400 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2006
191,500 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2005
194,300 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2005
191,800 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2005
190,900 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2005
192,000 [t]	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Cyfanswm	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2004
99,900	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2025
102,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
98,600	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
100,700	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2024
101,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2024
102,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2024
107,700	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2023
101,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2023
101,100	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2023
109,200	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2023
105,500	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2022
110,900	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2022
107,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2022
108,500	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2022
108,600	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2021
107,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2021
108,100	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2021
110,900	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2021
117,200	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2020
115,700	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2020
113,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2020
113,700	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2020
111,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2019
113,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2019
115,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2019
116,700	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2019
118,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2018
117,600	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2018
116,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2018
113,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2018
111,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2017
109,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2017
110,100	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2017
107,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2017
106,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2016
105,600	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2016
103,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2016
103,100	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2016
104,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2015
105,700	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2015
105,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2015
106,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2015
102,600	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2014
101,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2014
102,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2014
101,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2014
99,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2013
99,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2013
97,700	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2013
97,500	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2013
98,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2012
97,200	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2012
96,400	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2012
96,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2012
98,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2011
95,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2011
95,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2011
93,900	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2011
93,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2010
93,700	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2010
94,100	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2010
91,600	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2010
92,100	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2009
94,000	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2009
95,500	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2009
97,800	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2009
96,900	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2008
96,300	Nifer	Darllen Cymraeg	3-15 oed	Merched	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2008

Yn dangos 301 i 400 o 11,952 rhes

Page 4 of 120

Prif wybodaeth

• Diweddariad mwyaf diweddar: 9 Hydref 2025
• Disgwylir y diweddariad nesaf: Ionawr 2026
• Dynodiad: Ystadegau swyddogol
• Darparwr data: Y Swyddfa Ystadegau Gwladol (y SYG)
• Ffynhonnell y data: Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth (APS)

Nodiadau data

• Diwygiadau:
  • 25 Medi 2025
  • 25 Medi 2025
• Talgrynnu wedi'i wneud:

  Mae'r ffigurau wedi'u talgrynnu i'r 100 agosaf ac felly mae'n bosibl y bydd rhai mân anghysondebau ymddangosiadol rhwng swm yr eitemau sy'n rhan ohonynt a'r cyfansymiau fel y'u dangosir.

Trosolwg

• Crynodeb o’r set ddata a newidynnau:

  Mae'r set ddata hon yn dangos faint o bobl 3 oed neu'n hŷn sy'n dweud eu bod yn gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar. Mae'r ffigurau ar gyfer dyddiad gorffen pob blwyddyn.

  Mae'r wybodaeth wedi'i rhannu yn ôl:

  • Grŵp oedran – yr ystod oedran y mae pobl yn perthyn iddo.
  • Rhyw – p'un a yw'r bobl yn ddynion neu'n ferched.
  • Blwyddyn sy'n dod i ben – y cyfnod y mae'r amcangyfrif yn ymwneud ag o (er enghraifft, blwyddyn sy'n dod i ben 31 Mawrth 2023).
  • Mesur – amcangyfrif o nifer neu ganran y bobl 3 oed neu'n hŷn sy'n dweud eu bod yn gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar.

  Gallwch ddefnyddio'r set ddata hon i weld sut mae sgiliau iaith Gymraeg yn wahanol rhwng grwpiau oedran, rhwng dynion a merched, a sut mae'n newid dros amser.

• Cyfrifo neu gasglu data:

  Daw'r data o'r Arolwg Poblogaeth Blynyddol (APS), sy'n set ddata flynyddol sy'n deillio o Arolwg o'r Llafurlu (LFS) a gynhaliwyd gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol (ONS). Mae data ar lefel awdurdod lleol wedi bod ar gael ers 2001, pan gyflwynwyd sampl uwch (tua 350% yn fwy na'r arolwg safonol).

  Ers 2004, mae'r APS wedi cael ei gynhyrchu fel data flynyddol treigl, gyda phob cyfartaledd blynyddol treigl yn cwmpasu cyfnod o 12 mis ac yn cael ei ddiweddaru bob tri mis. Mae hyn yn darparu data mwy amserol tra'n gorgyffwrdd cyfnodau o naw mis. Mae'r set ddata dreigl yn cael hwb gan ymatebwyr sampledig ychwanegol i wella cadernid amcangyfrifon, yn enwedig ar gyfer daearyddiaeth ar lefel leol.

  Ar gyfer y blynyddoedd 2001–2003, cymhwysir pwysau Cymreig-benodol i adlewyrchu ffigurau poblogaeth awdurdodau lleol yn well.

  Yng nghanol mis Mawrth 2020, newidiodd cyfweliadau APS o wyneb yn wyneb i'r ffôn oherwydd pandemig COVID-19. Mae'r ONS yn monitro'r effaith ac yn ail-bwysoli'r data yn unol â hynny. Ailgyflwynwyd cyfweliadau wyneb yn wyneb yn hydref 2023. Awgrymodd cymharu cyfweliadau wyneb yn wyneb cyn 2020 â chyfweliadau ffôn gynnydd bach yn nifer yr ymatebwyr sy'n adrodd gallu siarad Cymraeg, felly cynghorir bod yn ofalus wrth ddehongli tueddiadau ar draws y cyfnod hwn.

  Mae'r arolwg yn casglu gwybodaeth am allu'r boblogaeth i siarad Cymraeg. Gofynnir i ymatebwyr 3 oed neu'n hŷn a ydynt yn gallu siarad Cymraeg, ac mae'r amcangyfrifon yn cael eu cyflwyno fel cyfrif neu ganrannau o siaradwyr Cymraeg.

  Defnyddir dulliau dadansoddi a phwysoli safonol i sicrhau bod yr amcangyfrifon yn gynrychioliadol o'r boblogaeth.

• Ansawdd ystadegol:

  Arferai’r amcangyfrifon hyn fod yn ystadegau swyddogol achrededig. Oherwydd gostyngiad mewn maint sampl yn yr Arolwg Poblogaeth Blynyddol (APS) yn ystod y blynyddoedd diwethaf, ac oherwydd nad yw'r arolwg wedi'i ailbwysoli i'r amcangyfrifon poblogaeth diweddaraf, mae'r achrediad hwn wedi'i atal dros dro. Mae'r amcangyfrifon bellach wedi'u dynodi fel ystadegau swyddogol.

  Mae'r ystadegau yn parhau i fod yn addas i'w defnyddio, ond dylai defnyddwyr nodi bod mwy o ansicrwydd, yn enwedig ar gyfer ardaloedd daearyddol llai neu is-grwpiau poblogaeth, lle mae amcangyfrifon yn llai dibynadwy. Dylid ystyried tueddiadau ochr yn ochr â ffynonellau gwybodaeth eraill am siaradwyr Cymraeg, megis Arolwg Cenedlaethol Cymru. Mae Llywodraeth Cymru o'r farn mai'r cyfrifiad o'r boblogaeth yw'r ffynhonnell allweddol ar gyfer mesur nifer y siaradwyr Cymraeg yng Nghymru.

  Mae'r holl ddata APS yn seiliedig ar samplau, sy'n golygu bod y canlyniadau yn amcangyfrifon yn hytrach na chyfrif union. Mae gwir werth unrhyw fesur yn gorwedd o fewn ystod o amgylch yr amcangyfrif, gydag amrywioldeb yn cynyddu wrth i ddata ddod yn fwy manwl. Er enghraifft, mae amcangyfrifon ar lefel awdurdod lleol yn destun mwy o ansicrwydd nag amcangyfrifon ar lefel genedlaethol.

  Mae ymatebion APS yn cael eu pwysoli i amcanestyniadau poblogaeth swyddogol. I ddechrau, roedd data 2020 yn seiliedig ar amcanestyniadau poblogaeth 2018, nad oeddent yn cyfrif am newidiadau o'r pandemig COVID-19. Ym mis Medi 2021, cafodd data'r APS eu hailbwysoli gan ddefnyddio amcangyfrifon poblogaeth wedi'u diweddaru sy'n deillio o Wybodaeth Amser Real (RTI) Refeniw a Thollau EM (HMRC), gan wella cywirdeb ar gyfer cyfraddau a lefelau cyffredinol.

  Mae'r newidiadau hyn yn lleihau tuedd ystadegol posibl mewn agregau lefel uwch, ond efallai y bydd rhai dadansoddiadau llai yn dal i gael eu heffeithio oherwydd llai o faint sampl yn ystod y pandemig, gan arwain at amrywiad mwy eithafol mewn amcangyfrifon.

• Adroddiadau cysylltiedig:
  • Data am y Gymraeg o'r Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth
  • Welsh language data from the Annual Population Survey

Cyhoeddwyd gan

• Sefydliad: Llywodraeth Cymru
• E-bost cysylltu: dataiaithgymraeg@llyw.cymru

Metadata

Ni chaiff y metadata ar gyfer y set ddata hon ei gynnwys pan fyddwch yn lawrlwytho’r data. Gallwch lawrlwytho hwn ar wahân. Mae hyn yn cynnwys yr holl wybodaeth o dab ‘Am y set ddata hon’.