Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth - Gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar yn ôl awdurdod lleol a blwyddyn

Defnyddir Llawfer safonol yn y tabl hwn: [a] = cyfartaledd, [t] = cyfanswm, [u] = dibynadwyedd isel.

Gwerthoedd data	Disgrifiad o’r data	Sgiliau Cymraeg	Awdurdod Lleol	Blwyddyn
8.7	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
8.8	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2023
9.0	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
9.0	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
9.5	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2022
9.5	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2022
9.6	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
9.6	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2023
9.6	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
9.6	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2022
9.7	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2023
9.7	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2024
9.8	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir y Fflint	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
10.0	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2024
10.2	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2021
10.2	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2023
10.3	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
10.4	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2022
10.4	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2024
10.5	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2024
10.7	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2023
10.7	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2022
10.7	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
10.7 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2009
10.7	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2024
10.8	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2022
10.8 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2009
10.9 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2007
10.9	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2023
10.9	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2023
11.0	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
11.0	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2024
11.1 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Bro Morgannwg	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2015
11.3 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Pen-y-bont ar Ogwr	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2012
11.3	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2022
11.3	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2024
11.3 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Casnewydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2007
11.4 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2014
11.4	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2024
11.4	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2022
11.5 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Bro Morgannwg	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2014
11.5	Canran	Darllen Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
11.5	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2021
11.6	Canran	Darllen Cymraeg	Rhondda Cynon Taf	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
11.6 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2009
11.6 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Casnewydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2007
11.6 [u]	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2007
11.6 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2010
11.6 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2014
11.6 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Pen-y-bont ar Ogwr	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2011
11.6 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2014
11.6 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2016
11.6	Canran	Darllen Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2024
11.7 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Abertawe	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2007
11.7 [u]	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2009
11.7 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2008
11.7 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Bro Morgannwg	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2014
11.7 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Abertawe	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2013
11.8 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2009
11.8	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Caerffili	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
11.8 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Abertawe	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2007
11.8 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2013
11.8 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2014
11.8 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Pen-y-bont ar Ogwr	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2012
11.8 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2013
11.8	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2024
11.8	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2021
11.8 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2013
11.9 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2017
11.9 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Casnewydd	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2007
11.9 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2015
11.9 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2010
11.9	Canran	Darllen Cymraeg	Sir y Fflint	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2025
11.9 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2015
11.9 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2016
11.9	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2021
12.0 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2012
12.0	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
12.0 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Pen-y-bont ar Ogwr	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2012
12.0 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Bro Morgannwg	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2014
12.0 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2012
12.0 [u]	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2009
12.0	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2021
12.1 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2015
12.1 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2013
12.1 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Bro Morgannwg	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2014
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2014
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Bro Morgannwg	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2013
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2015
12.2	Canran	Darllen Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2023
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2015
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2009
12.2	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir y Fflint	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2024
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Merthyr Tudful	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2008
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Bro Morgannwg	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2013
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Blaenau Gwent	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Meh 2010
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Maw 2016
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Sir Fynwy	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2017
12.2 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Pen-y-bont ar Ogwr	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 31 Rhag 2012
12.3 [u]	Canran	Ysgrifennu Cymraeg	Tor-faen	Blwyddyn sy'n dod i ben ar 30 Med 2013

Yn dangos 1 i 100 o 11,316 rhes

Page 1 of 114

Prif wybodaeth

• Diweddariad mwyaf diweddar: 25 Medi 2025
• Disgwylir y diweddariad nesaf: 9 Hydref 2025
• Dynodiad: Ystadegau swyddogol
• Darparwr data: Y Swyddfa Ystadegau Gwladol (y SYG)
• Ffynhonnell y data: Arolwg Blynyddol o’r Boblogaeth (APS)

Nodiadau data

• Diwygiadau:
  • 25 Medi 2025
  • 25 Medi 2025
• Talgrynnu wedi'i wneud:

  Mae'r ffigurau wedi'u talgrynnu i'r 100 agosaf ac felly mae'n bosibl y bydd rhai mân anghysondebau ymddangosiadol rhwng swm yr eitemau sy'n rhan ohonynt a'r cyfansymiau fel y'u dangosir.

Trosolwg

• Crynodeb o’r set ddata a newidynnau:

  Mae'r set ddata hon yn dangos faint o bobl 3 oed neu'n hŷn sy'n dweud eu bod yn gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar. Dangosir y ffigurau yn ôl awdurdod lleol yng Nghymru ac yn ôl dyddiad gorffen y flwyddyn.

  Mae'r wybodaeth wedi'i rhannu yn ôl:

  • Awdurdod lleol – yr ardal lle mae pobl yn byw.
  • Blwyddyn sy'n dod i ben – y cyfnod y mae'r amcangyfrif yn ymwneud ag o (er enghraifft, blwyddyn sy'n dod i ben 31 Mawrth 2023).
  • Mesur – amcangyfrif o nifer neu ganran y bobl 3 oed neu'n hŷn sy'n dweud eu bod yn gallu darllen, ysgrifennu a deall Cymraeg llafar.

  Gallwch ddefnyddio'r set ddata hon i gymharu awdurdodau lleol a gweld sut mae sgiliau Cymraeg yn newid dros amser.

• Cyfrifo neu gasglu data:

  Daw'r data o'r Arolwg Poblogaeth Blynyddol (APS), sy'n set ddata flynyddol sy'n deillio o Arolwg o'r Llafurlu (LFS) a gynhaliwyd gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol (ONS). Mae data ar lefel awdurdod lleol wedi bod ar gael ers 2001, pan gyflwynwyd sampl uwch (tua 350% yn fwy na'r arolwg safonol).

  Ers 2004, mae'r APS wedi cael ei gynhyrchu fel data flynyddol treigl, gyda phob cyfartaledd blynyddol treigl yn cwmpasu cyfnod o 12 mis ac yn cael ei ddiweddaru bob tri mis. Mae hyn yn darparu data mwy amserol tra'n gorgyffwrdd cyfnodau o naw mis. Mae'r set ddata dreigl yn cael hwb gan ymatebwyr sampledig ychwanegol i wella cadernid amcangyfrifon, yn enwedig ar gyfer daearyddiaeth ar lefel leol.

  Ar gyfer y blynyddoedd 2001–2003, cymhwysir pwysau Cymreig-benodol i adlewyrchu ffigurau poblogaeth awdurdodau lleol yn well.

  Yng nghanol mis Mawrth 2020, newidiodd cyfweliadau APS o wyneb yn wyneb i'r ffôn oherwydd pandemig COVID-19. Mae'r ONS yn monitro'r effaith ac yn ail-bwysoli'r data yn unol â hynny. Ailgyflwynwyd cyfweliadau wyneb yn wyneb yn hydref 2023. Awgrymodd cymharu cyfweliadau wyneb yn wyneb cyn 2020 â chyfweliadau ffôn gynnydd bach yn nifer yr ymatebwyr sy'n adrodd gallu siarad Cymraeg, felly cynghorir bod yn ofalus wrth ddehongli tueddiadau ar draws y cyfnod hwn.

  Mae'r arolwg yn casglu gwybodaeth am allu'r boblogaeth i siarad Cymraeg. Gofynnir i ymatebwyr 3 oed neu'n hŷn a ydynt yn gallu siarad Cymraeg, ac mae'r amcangyfrifon yn cael eu cyflwyno fel cyfrif neu ganrannau o siaradwyr Cymraeg.

  Defnyddir dulliau dadansoddi a phwysoli safonol i sicrhau bod yr amcangyfrifon yn gynrychioliadol o'r boblogaeth.

• Ansawdd ystadegol:

  Arferai’r amcangyfrifon hyn fod yn ystadegau swyddogol achrededig. Oherwydd gostyngiad mewn maint sampl yn yr Arolwg Poblogaeth Blynyddol (APS) yn ystod y blynyddoedd diwethaf, ac oherwydd nad yw'r arolwg wedi'i ailbwysoli i'r amcangyfrifon poblogaeth diweddaraf, mae'r achrediad hwn wedi'i atal dros dro. Mae'r amcangyfrifon bellach wedi'u dynodi fel ystadegau swyddogol.

  Mae'r ystadegau yn parhau i fod yn addas i'w defnyddio, ond dylai defnyddwyr nodi bod mwy o ansicrwydd, yn enwedig ar gyfer ardaloedd daearyddol llai neu is-grwpiau poblogaeth, lle mae amcangyfrifon yn llai dibynadwy. Dylid ystyried tueddiadau ochr yn ochr â ffynonellau gwybodaeth eraill am siaradwyr Cymraeg, megis Arolwg Cenedlaethol Cymru. Mae Llywodraeth Cymru o'r farn mai'r cyfrifiad o'r boblogaeth yw'r ffynhonnell allweddol ar gyfer mesur nifer y siaradwyr Cymraeg yng Nghymru.

  Mae'r holl ddata APS yn seiliedig ar samplau, sy'n golygu bod y canlyniadau yn amcangyfrifon yn hytrach na chyfrif union. Mae gwir werth unrhyw fesur yn gorwedd o fewn ystod o amgylch yr amcangyfrif, gydag amrywioldeb yn cynyddu wrth i ddata ddod yn fwy manwl. Er enghraifft, mae amcangyfrifon ar lefel awdurdod lleol yn destun mwy o ansicrwydd nag amcangyfrifon ar lefel genedlaethol.

  Mae ymatebion APS yn cael eu pwysoli i amcanestyniadau poblogaeth swyddogol. I ddechrau, roedd data 2020 yn seiliedig ar amcanestyniadau poblogaeth 2018, nad oeddent yn cyfrif am newidiadau o'r pandemig COVID-19. Ym mis Medi 2021, cafodd data'r APS eu hailbwysoli gan ddefnyddio amcangyfrifon poblogaeth wedi'u diweddaru sy'n deillio o Wybodaeth Amser Real (RTI) Refeniw a Thollau EM (HMRC), gan wella cywirdeb ar gyfer cyfraddau a lefelau cyffredinol.

  Mae'r newidiadau hyn yn lleihau tuedd ystadegol posibl mewn agregau lefel uwch, ond efallai y bydd rhai dadansoddiadau llai yn dal i gael eu heffeithio oherwydd llai o faint sampl yn ystod y pandemig, gan arwain at amrywiad mwy eithafol mewn amcangyfrifon.

• Adroddiadau cysylltiedig:
  • Data am y Gymraeg o'r Arolwg Blynyddol o'r Boblogaeth
  • Welsh language data from the Annual Population Survey

Cyhoeddwyd gan

• Sefydliad: Llywodraeth Cymru
• E-bost cysylltu: dataiaithgymraeg@llyw.cymru

Metadata

Ni chaiff y metadata ar gyfer y set ddata hon ei gynnwys pan fyddwch yn lawrlwytho’r data. Gallwch lawrlwytho hwn ar wahân. Mae hyn yn cynnwys yr holl wybodaeth o dab ‘Am y set ddata hon’.